آموزش تمیز کردن و استریل کردن ابزار اکستنشن مژه

فهرست مطالب

• مرحله اول: تمیز کردن و آماده‌سازی (Cleaning)
• مرحله دوم: ضدعفونی سطح بالا (High-Level Disinfection – HLD)
• مرحله سوم: خشک کردن و استریل کردن (Drying and Sterilization)
• کنترل کیفیت و نگهداری ابزار
• سوالات متداول

بهداشت ابزارهای اکستنشن مژه، سلامتی شما را حفظ می‌کند!

صنعت اکستنشن مژه، به عنوان یکی از خدمات زیبایی پرطرفدار و تخصصی، مستقیماً با ناحیه حساس چشم و پوست اطراف آن در ارتباط است. استفاده از ابزارهایی مانند پنس‌های جداساز، پنس‌های کاشت، و جداکننده‌ها که به عنوان “ابزارهای نیمه‌بحرانی” طبقه‌بندی می‌شوند (ابزارهایی که با پوست ناسالم یا غشای مخاطی تماس می‌گیرند)، رعایت بالاترین استانداردهای بهداشتی را الزامی می‌سازد. از آنجایی که این ابزارها با ترشحات چربی، سلول‌های مرده، و گاهی مایعات بدنی در تماس هستند، مدیریت صحیح فرآیند تمیز کردن و استریل کردن ابزار اکستنشن مژه نه تنها یک توصیه، بلکه یک ضرورت اخلاقی و قانونی است که مستقیماً بر اعتبار و سلامت مشتریان شما تأثیر می‌گذارد.

طبق گزارش‌های سازمان بهداشت جهانی (WHO)، بخش عمده‌ای از عفونت‌های مرتبط با خدمات زیبایی در اثر استفاده از ابزارهای آلوده یا ضدعفونی نشده ایجاد می‌شود که می‌تواند منجر به عوارضی نظیر بلفاریت، ورم ملتحمه یا حتی در موارد جدی‌تر، عفونت‌های استافیلوکوکی شود. بنابراین، هر متخصص مژه مسئول است که یک پروتکل استریل‌سازی قوی و غیرقابل مذاکره را در محیط کار خود پیاده‌سازی کند.

این مقاله، راهنمای جامع و مرحله به مرحله‌ای برای شستشوی ابزار اکستنشن و اجرای فرآیند کامل استریل‌سازی ابزار اکستنشن بر اساس معتبرترین پروتکل‌های کنترل عفونت است و بر درک کامل تفاوت ضدعفونی و استریل تأکید می‌کند تا بتوانید بالاترین سطح بهداشت را تضمین کنید.

تفاوت‌های کلیدی: تمیز کردن، ضدعفونی کردن و استریل کردن

پیش از ورود به مراحل عملی، درک تفاوت این سه اصطلاح بنیادی در کنترل عفونت حیاتی است:

1. تمیز کردن (Cleaning): این مرحله نخستین و مهم‌ترین گام است و شامل حذف فیزیکی تمامی مواد خارجی مانند چسب مژه، روغن، گرد و غبار، و مواد آلی (نظیر پروتئین‌ها و سلول‌های پوستی) از سطح ابزار است. هدف اصلی از تمیز کردن، کاهش بار میکروبی و فراهم کردن بستری مناسب است تا عوامل ضدعفونی‌کننده در مراحل بعدی بتوانند به طور مؤثر عمل کنند.

2. ضدعفونی کردن (Disinfecting): این فرآیند با استفاده از مواد شیمیایی، اکثر میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا شامل باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها را از بین می‌برد. اما نکته کلیدی اینجاست که ضدعفونی کردن قادر به نابودی تمامی اسپورهای باکتریایی مقاوم نیست. هدف از این مرحله، کاهش خطر انتقال عفونت به سطحی ایمن است.

3. استریل کردن (Sterilization): این بالاترین سطح از بهداشت است که شامل کشتن و حذف کامل تمامی اشکال حیات میکروبی، از جمله مقاوم‌ترین اسپورهای باکتریایی است. استریل کردن، برای ابزارهای پزشکی بحرانی و ابزارهای زیبایی که تماس مستقیم با غشاهای مخاطی دارند (مانند پنس‌ها)، حالت ایده‌آل را فراهم می‌آورد.

برای ابزارهای اکستنشن مژه، هدف ما رسیدن به ضدعفونی سطح بالا (HLD) و در حالت ایده‌آل و مطابق با استانداردهای برتر، استریل‌سازی است. در ادامه، پروتکل استریل‌سازی ابزار اکستنشن مژه را به تفصیل بررسی خواهیم کرد.

مرحله اول: تمیز کردن و آماده‌سازی (Cleaning)

شستشوی ابزار اکستنشن مهم‌ترین گام است. اگر ابزار به‌درستی تمیز نشود، باقی‌مانده‌های چسب و پروتئین‌های آلی مانع از تماس مؤثر مواد ضدعفونی‌کننده یا حرارت استریل‌سازی با سطح ابزار می‌شوند (به این پدیده، “سایه اندازی” می‌گویند).

۱. ایمنی و آماده‌سازی پرسنل

• تجهیزات حفاظت فردی (PPE): استفاده از دستکش‌های نیتریل مقاوم در برابر مواد شیمیایی و عینک محافظ ضروری است. هرگز ابزارهای آلوده را با دست برهنه لمس نکنید.

• خیساندن اولیه (Pre-Soak): بلافاصله پس از اتمام کار، ابزارها را در یک محلول پاک‌کننده آنزیمی (Enzymatic Cleaner) یا آب مقطر قرار دهید تا باقی‌مانده چسب و سلول‌های مرده خشک نشوند.

نکته تخصصی: محلول‌های آنزیمی حاوی پروتئاز و لیپاز هستند که به تفکیک مواد آلی چسبیده کمک می‌کنند.

۲. شستشوی مکانیکی و دستی

• تفاوت ضدعفونی و استریل آنزیمی: ابزارها را در محلول آنزیمی آماده‌شده (طبق دستورالعمل سازنده) غوطه‌ور کنید.

• فرچه‌کشی (اسکراب): با استفاده از یک برس نرم و کوچک (مانند مسواک نرم)، تمامی سطوح، به‌خصوص نوک‌های ظریف پنس‌ها و نواحی اتصال را به آرامی برس بکشید. تمرکز اصلی بر حذف هرگونه باقی‌مانده چسب یا رنگ است.

۳. تمیز کردن با دستگاه اولتراسونیک (Ultrasonic Cleaning)

استفاده از دستگاه اولتراسونیک شدیداً توصیه می‌شود. این دستگاه با ایجاد حباب‌های ریز (Cavitation) در مایع، آلودگی‌ها را از نقاطی که دسترسی به آن‌ها دشوار است، جدا می‌کند.

• مدت زمان: معمولاً ۵ تا ۱۰ دقیقه در محلول پاک‌کننده (مطابق دستور سازنده دستگاه).

• مزیت: در این مرحله از شستشوی ابزار اکستنشن، دستگاه اولتراسونیک تضمین می‌کند که ذرات میکروسکوپی و چسب خشک‌شده از بین می‌روند.

۴. آبکشی و خشک کردن اولیه

• آبکشی با آب مقطر: پس از شستشوی مکانیکی یا اولتراسونیک، ابزارها را کاملاً با آب مقطر آبکشی کنید. استفاده از آب لوله‌کشی (حاوی مواد معدنی) خطر زنگ‌زدگی و ایجاد لکه روی ابزارهای فولاد ضد زنگ (Stainless Steel) را افزایش می‌دهد.

• خشک کردن اولیه: ابزارها را روی یک پد جاذب قرار دهید یا از هوای فشرده استفاده کنید. رطوبت باقی‌مانده دشمن استریل‌سازی و عامل خوردگی است.

مرحله دوم: ضدعفونی سطح بالا (High-Level Disinfection – HLD)

HLD شامل استفاده از مواد شیمیایی قوی است که قادرند تمامی میکروارگانیسم‌ها به جز اسپورهای باکتریایی مقاوم را از بین ببرند.

۱. انتخاب مواد ضدعفونی کننده

برای ابزارهای مژه، از مواد شیمیایی با تأیید HLD استفاده می‌شود. پرطرفدارترین مواد شامل:

1. پراکسید هیدروژن (Hydrogen Peroxide – آب اکسیژنه): با غلظت‌های بالا، قدرت ضدعفونی سطح بالایی دارد.

2. محلول‌های گلوتارآلدئید (Glutaraldehyde): بسیار مؤثرند، اما به دلیل بوی تند و خطر سمیت، باید در محفظه‌های دارای تهویه مناسب استفاده شوند.

3. ترکیبات آمونیوم کواترنری (Quaternary Ammonium Compounds – Quats): این مواد (مانند باربیساید) برای ضدعفونی سطح (مثل میز کار) مناسب‌ترند، اما برای ابزارهای نیمه‌بحرانی، نیاز به غلظت بالا و زمان تماس طولانی‌تر دارند.

۲. فرآیند غوطه‌وری (Soaking)

• زمان تماس (Contact Time): این مهم‌ترین فاکتور در HLD است. برای رسیدن به HLD، ابزارها باید برای مدت زمان مشخصی (که معمولاً بین ۱۰ تا ۴۵ دقیقه توسط سازنده محلول تعیین می‌شود) کاملاً غوطه‌ور باشند. ضدعفونی و استریل ابزار اکستنشن تنها با رعایت دقیق این زمان محقق می‌شود.

• عمر مفید محلول: برخی محلول‌ها (مانند گلوتارآلدئید) پس از باز شدن، تنها ۱۴ تا ۲۸ روز فعال باقی می‌مانند. تاریخ شروع و انقضای محلول باید روی ظرف ثبت شود.

۳. آبکشی استریل نهایی

پس از پایان زمان تماس، ابزارها باید مجدداً با آب مقطر استریل یا آب تصفیه‌شده‌ای که اخیراً جوشانده شده، آبکشی شوند. باقی‌مانده مواد شیمیایی می‌تواند باعث تحریک چشم مشتری شود.

مرحله سوم: خشک کردن و استریل کردن (Drying and Sterilization)

برای بالاترین سطح ایمنی در سالن‌های حرفه‌ای، پس از HLD، مرحله استریل‌سازی انجام می‌شود تا اسپورها نیز از بین بروند.

۱. خشک کردن نهایی

• تأکید: ابزارها باید ۱۰۰٪ خشک باشند. رطوبت مانع از استریل‌سازی مؤثر با حرارت خشک یا بخار شده و باعث زنگ‌زدگی ابزار می‌شود. از یک محیط خشک و با هوای تصفیه‌شده استفاده کنید.

۲. بسته‌بندی برای حفظ استریلیتی

• پاکت‌های استریل (Pouches): ابزارهای کاملاً خشک‌شده را در پاکت‌های مخصوص اتوکلاو یا استریل‌سازی با حرارت خشک قرار دهید. در هر پاکت تنها یک ست ابزار قرار دهید. این بسته‌بندی از آلودگی مجدد پس از استریل‌سازی جلوگیری می‌کند.

۳. روش‌های استریل‌سازی رایج

برای تمیز کردن و استریل کردن ابزار اکستنشن مژه، دو روش حرارتی اصلی توصیه می‌شود:

1. استریل‌سازی با حرارت خشک (Dry Heat Sterilizer / فور):

   • این روش برای ابزارهای فلزی (پنس‌ها) که به زنگ‌زدگی یا کند شدن حساس‌اند، مناسب است.

   • پروتکل استاندارد: معمولاً ۲ ساعت در دمای ۱۶۰ درجه سانتیگراد یا ۶۰ دقیقه در دمای ۱۷۰ درجه سانتیگراد (باید طبق دستورالعمل دستگاه انجام شود).

   • مزیت: حرارت خشک به لبه پنس آسیب کمتری می‌زند.

2. اتوکلاو (حرارت مرطوب):

   • این دستگاه با بخار آب تحت فشار کار می‌کند و سریع‌تر و مؤثرتر از حرارت خشک است. آموزش اتوکلاو برای متخصصان زیبایی که در یک کلینیک بزرگ کار می‌کنند، حیاتی است.

   • پروتکل استاندارد: اغلب ۲۰ دقیقه در دمای ۱۲۱ درجه سانتیگراد و فشار ۱۵ پوند بر اینچ مربع.

   • نکته: اگرچه اتوکلاو یک روش عالی است، اما بخار داغ ممکن است در طول زمان باعث کند شدن نوک‌های بسیار ظریف پنس شود؛ به همین دلیل حرارت خشک اغلب ترجیح داده می‌شود.

نقل قول تخصصی: مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) تأکید می‌کند: “ابزارهای نیمه‌بحرانی باید حداقل تحت ضدعفونی سطح بالا (HLD) قرار گیرند و در صورت امکان، باید استریل شوند تا خطر انتقال میکروارگانیسم‌ها به طور کامل از بین برود.” (منبع: CDC Guidelines for Disinfection and Sterilization in Healthcare Facilities)

کنترل کیفیت و نگهداری ابزار

صرف انجام فرآیند استریل‌سازی کافی نیست؛ شما باید اثربخشی آن را نیز مستند و کنترل کنید.

۱. نشانگرهای استریل‌سازی (Indicators)

• نشانگرهای شیمیایی (Chemical Indicators): این‌ها نوارهایی هستند که با تغییر رنگ خود، نشان می‌دهند که آیا ابزار به دمای کافی یا بخار کافی رسیده است یا خیر.

  • نشانگر خارجی: در خارج هر پاکت (پوچ) برای تأیید عبور از فرآیند استفاده می‌شود.

  • نشانگر داخلی (کلاس ۵ یا ۶): برای تأیید نفوذ کامل بخار یا حرارت در داخل پاکت، به خصوص در اتوکلاو، استفاده می‌شود.

• نشانگرهای بیولوژیک (Biological Indicators): این تست، که باید به صورت هفتگی انجام شود، نهایی‌ترین سطح کنترل کیفیت است. یک ویال حاوی اسپورهای مقاوم (مثلاً Geobacillus stearothermophilus) استریل شده و سپس کشت داده می‌شود. اگر اسپورها از بین رفته باشند، دستگاه به درستی کار می‌کند.

۲. ردیابی و مستندسازی

به عنوان بخشی از پروتکل استریل‌سازی، نگهداری سوابق زیر الزامی است:

1. تاریخ و زمان فرآیند استریل‌سازی.

2. شماره چرخه (Cycle Number) دستگاه.

3. نتایج نهایی نشانگرهای شیمیایی.

4. نام مسئول انجام فرآیند.

۳. نگهداری و تاریخ انقضا

• ابزارهای استریل‌شده باید در محیطی تمیز، خشک، بسته و دور از گرد و غبار نگهداری شوند.

• تاریخ انقضا (Expiration Date) برای ابزارهای بسته‌بندی شده وجود دارد. اگر پاکت پاره شود، خیس شود یا تاریخ آن بگذرد، ابزار باید مجدداً استریل شود.

سوالات متداول

۱. تفاوت دقیق ضدعفونی سطح بالا (HLD) و استریل‌سازی برای ابزارهای مژه چیست؟

• HLD تمامی میکروارگانیسم‌ها به جز اسپورهای باکتریایی مقاوم را از بین می‌برد، در حالی که استریل‌سازی (مانند استفاده از فور حرارت خشک یا اتوکلاو) تمامی اسپورها را نیز نابود می‌کند. اگرچه ابزارهای مژه در دسته “نیمه‌بحرانی” هستند، متخصصان حرفه‌ای برای بالاترین سطح ایمنی، استریل‌سازی را پس از HLD توصیه می‌کنند.

۲. آیا می‌توانم به جای شستشوی اولتراسونیک، پنس‌ها را فقط با آب و صابون تمیز کنم؟

• شستشوی دستی ضروری است، اما اولتراسونیک شدیداً توصیه می‌شود. ذرات چسب مژه می‌توانند به عمق ابزار چسبیده و تنها با کاویتاسیون (فرآیند اولتراسونیک) به طور کامل جدا می‌شوند. عدم حذف کامل این ذرات، اثربخشی مرحله بعدی ضدعفونی و استریل ابزار اکستنشن را به شدت کاهش می‌دهد.

۳. آیا دستگاه‌های UV برای استریل کردن ابزار مژه کافی هستند؟

• خیر. دستگاه‌های UV یا UV-C (ماوراء بنفش) تنها برای نگهداری ابزارهای کاملاً استریل‌شده به کار می‌روند و هرگز جایگزین روش‌های ضدعفونی سطح بالا (HLD) یا استریل‌سازی حرارتی (اتوکلاو یا فور) نیستند. این دستگاه‌ها قادر به کشتن اسپورهای مقاوم نیستند و بیشتر جنبه تبلیغاتی دارند.

۴. چه زمانی باید از نشانگرهای بیولوژیک استفاده کنم؟

• نشانگرهای بیولوژیک باید حداقل به صورت هفتگی برای تأیید کارایی دستگاه‌های استریل‌سازی (اتوکلاو یا فور) استفاده شوند. این کار به شما اطمینان می‌دهد که دستگاه شما به طور مؤثر قادر به از بین بردن مقاوم‌ترین میکروارگانیسم‌ها است.

۵. چقدر طول می‌کشد تا ابزار در اتوکلاو استریل شود؟

• برای یک چرخه استاندارد در اتوکلاو، معمولاً ۱۵ تا ۲۰ دقیقه در دمای ۱۲۱ درجه سانتیگراد و فشار ۱۵ PSI طول می‌کشد. زمان دقیق به نوع اتوکلاو و بسته‌بندی ابزار بستگی دارد.

نتیجه‌گیری

تمیز کردن و استریل کردن ابزار اکستنشن مژه نه تنها یک فرآیند بهداشتی، بلکه بخش جدایی‌ناپذیر از حرفه‌ای بودن شماست. با رعایت کامل این پروتکل‌های سه‌مرحله‌ای (تمیز کردن، ضدعفونی و استریل‌سازی)، شما خطر انتقال عفونت را به حداقل رسانده و بالاترین سطح ایمنی را برای مشتریان خود فراهم می‌کنید. این دقت در جزئیات، کیفیت کار شما را تأیید کرده و اعتماد مشتریان را به کسب‌وکار شما افزایش می‌دهد.

حالا که با اهمیت و جزئیات پروتکل کامل استریل‌سازی آشنا شدید، زمان آن رسیده که تجهیزات خود را ارتقا دهید.

برای تهیه بهترین ابزارهای اکستنشن مژه که در فرایند ضدعفونی و استریل کردن آسیبی نبینند، همین حالا به فروشگاه لش کالا مراجعه کنید.

ایمنی مشتری، سرمایه شماست. همین امروز، چک‌لیست استریل‌سازی روزانه خود را بر اساس این مقاله تنظیم کنید و به بالاترین سطح استانداردهای بهداشتی بپیوندید.